नमस्कार मित्रांनो,

गांधीनगर आणि पुरातत्व विभागाद्वारे 2017 च्या दुरुस्तीमध्ये, देशातील कोट्यवधी लोकांच्या श्रद्धेचे प्रतीक असलेल्या ज्योतिर्लिंग सोमनाथ महादेवाच्या मंदिर परिसरात तीन मजली एल आकाराची इमारत जमिनीखाली गाडल्याचे आढळून आले. 12 ज्योतिर्लिंगांपैकी एक सोमनाथ महादेवाच्या मंदिराच्या अगदी खाली सुमारे 3 मजली इमारत उघडकीस आली आहे.

आयआयटी गांधीनगर आणि पुरातत्व विभागाने केलेल्या दुरुस्तीमध्ये हा खुलासा करण्यात आला आहे. गांधीनगर आणि पुरातत्व विभागाद्वारे 2017 च्या दुरुस्तीमध्ये, देशातील कोट्यवधी लोकांच्या श्रद्धेचे प्रतीक असलेल्या ज्योतिर्लिंग सोमनाथ महादेवाच्या मंदिर परिसरात 3 मजली L आकाराची इमारत जमिनीखाली गाडल्याचे आढळून आले.

2017 मध्ये सोमनाथ टेम्पल ट्रस्टच्या बैठकीत पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी प्रभास पाटण आणि सोमनाथ येथील पुरातत्वाचा अभ्यास करण्याची सूचना केली होती. या सूचनेदरम्यान आयआयटी गांधीनगर आणि पुरातत्व विभागाने इतिहासाची पाने उलटून अनेक गूढ माहिती सोमनाथ ट्रस्टला दिली आहे. हा अहवाल आयआयटी गांधीनगरच्या माध्यमातून सोमनाथ ट्रस्टला देण्यात आला होता.

सोमनाथ मंदिराचे व्यवस्थापक विजय चावडा सांगतात की, हा अहवाल मिळविण्याचा उद्देश सोमनाथचा इतिहास शोधणे हा होता. या अहवालात, सोमनाथ आणि प्रभास पाटणच्या एकूण 4 भागात जीपीआर तपासणी करण्यात आली ज्यामध्ये गोलोकधाम, सोमनाथ मंदिराच्या दिग्विजय गेटद्वारे ओळखल्या जाणार्‍या मुख्य दरवाजापासून सरदार वल्लभभाई पटेल यांच्या पुतळ्याभोवतीची जागा तसेच बौद्ध गुंफा यांचाही समावेश आहे.

या सं-द’र्भा’त नकाशांसह 32 पानांचा अहवाल सोमनाथ ट्रस्टला देण्यात आला होता. या अहवालानुसार, प्रभास पाटण, सोमनाथ येथील गोलोक धाम येथील गीता मंदिरासमोरून हिरण नदीच्या काठापर्यंत केलेल्या सर्वेक्षणात जमिनीच्या आत काँक्रीटची इमारत असल्याचे समोर आले आहे. यासोबतच दिग्विजय गेटपासून सरदार पटेल पुतळ्याजवळ एक पक्के बांधकाम आढळून आले, ते आधी हटवण्यात आले.

येथे असे समोर आले आहे की, या सोमनाथ महादेवाच्या मंदिराच्या खाली 3 मजली इमारत असून, त्यात पहिला मजला 2.5 मीटर, दुसरा मजला 5 मीटर आणि तिसरा मजला 7.30 मीटर खोल आहे. सध्या जिथे सोमनाथला येणाऱ्या भाविकांची सुरक्षा तपासणी केली जाते, तिथे दुसरी इमारत असण्याचीही बाब समोर आली आहे.

आयआयटी गांधीनगरच्या तज्ज्ञांच्या माध्यमातून येथे 5 कोटींहून अधिक खर्चाचे एक मोठे मशीन बसवण्यात आले, ज्यामध्ये या मशीनद्वारे विविध क्षेत्रांचा शोध घेण्यात आला. या ठिकाणी मेटल डिटेक्टरचाही वापर करण्यात आला असून 2 मीटर ते 12 मीटरपर्यंत जीपीआर तपासणी करण्यात आली आहे.

जमिनीतून येणाऱ्या कंपनांचा अभ्यास करून तज्ज्ञांनी आपला अहवाल तयार केला आहे. गुजरातमधील वेरावळ येथील सोमनाथ मंदिर स्वतः चंद्रदेवांनी बांधले होते. ऋग्वेद, स्कंदपुराण आणि महाभारतातही या मंदिराचा महिमा सांगितला आहे. अतिशय भव्य सोमनाथ मंदिराची इतिहासात अनेकवेळा नासधूस झाली आहे पण वारंवार पुनर्बांधणी करून सोमनाथचे अस्तित्व पुसून टाकण्याचे प्रयत्न अयशस्वी झाले.

तसेच तज्ज्ञांनी मंदिराखाली सुमारे 5 कोटी रुपयांच्या आधुनिक मशिन्सद्वारे तपासणी केली होती. जमिनीच्या 12 मीटर खाली जीपीआर तपासणी केल्यावर खाली एक पक्की इमारत असून तेथे प्रवेशद्वारही असल्याचे आढळून आले. मंदिराचा जीर्णोद्धार 5 राजांनी केला होता, असे म्हणतात की, पहिले मंदिर अस्तित्वात होते. सातव्या शतकात दुसऱ्यांदा वल्लभीच्या मैत्रक राजांनी मंदिर बांधले.

आठव्या शतकात सिंधचा अरबी गव्हर्नर जुनैद याने तो तोडण्यासाठी आपले सैन्य पाठवले. यानंतर, प्रतिहार राजा नागभट्ट याने 815 मध्ये तिसऱ्यांदा मंदिर बांधण्यात आले. मग त्याच्या अवशेषांवर, माळव्याचा राजा भोज आणि गुजरातचा राजा भीमदेव यांनी चौथ्यांदा बांधला. पाचवे बांधकाम 1169 मध्ये गुजरातच्या राजा कुमार पाल यांनी केले.

याचबरोबर, 1706 मध्ये सरदार वल्लभभाई पटेल यांची देणगी असल्याचे मानले जाते. कारण मुघल सम्राट औरंगजेब याने हे मंदिर पुन्हा पाडले. मात्र जुनागड संस्थानाला भारताचा एक भाग बनवल्यानंतर तत्कालीन गृहमंत्री सरदार वल्लभभाई पटेल यांनी जुलै 1947 मध्ये सोमनाथ मंदिराच्या पुनर्बांधणीचे आदेश दिले. हिंदूंचे प्रतीक मानले जाणारे हे मंदिर नवीन रुपात 1951 मध्ये पूर्ण झाले.