नमस्कार मित्रांनो,

शास्त्रांनुसार एकदा रुद्र नावाच्या दैत्यचा अंत करण्यासाठी सर्व देवता भगवान शिवच्या शरणात पोहोचता. पण भगवान शिव त्यावेळी समाधिमध्ये मग्न होते. त्यामुळे वेळ की कमी होती, त्यामुळे देवता अधिक प्रतीक्षा करू शकत नाही. तेव्हा देवांचा राजा इंद्रने कामदेव कडे भगवान शिवजी की तपस्या भं ग करण्यासाठी प्रार्थना केली, आणि कामदेव ने पुष्प बाण चालवून मग भगवान शिवची तपस्या भंग झाली आणि भगवान शिव क्रोधित झाले आणि हे तीसरा नेत्र उघडले.

त्यांच्या नेत्र मधून निघालेली अग्निमुळे कामदेव भस्म झाले. तसेच भगवान शिवाचे उपासक ऋषी मृकंदुजी यांना मूलबाळ नव्हते, त्यांनी भगवान शंकराची कठोर तपश्चर्या केली. भगवान शिवाने त्याना दर्शन दिले आणि वरदान मागायला सांगितले. त्याने मूल मागितले. भगवान शिव म्हणाले, तुझ्या नशिबात संतती नाही. तू आमची कठोर भक्ती केलीस म्हणून आम्ही तुला पुत्र देतो. पण तो फक्त सोळा वर्षां पर्यंत असेल त्यानंतर त्याचे आयुष्य संपेल.

काही काळानंतर त्यांच्या घरी मुलगा झाला. त्याचे नाव मार्कंडेय होते. वडिलांनी मार्कंडेयाला शिक्षणासाठी ऋषींच्या आश्रमात पाठवले. पंधरा वर्षे झाली. मार्कंडेय शिक्षण घेऊन घरी परतले. तेव्हा त्याचे आई-वडील दु:खी होते. मार्कंडेयाने त्याला त्याच्या दुःखाचे कारण विचारले तेव्हा वडिलांनी सर्व परिस्थिती मार्कंडेयाला सांगितली. मार्कंडेयने वडिलांना सांगितले क, त्याला काहीही होणार नाही.

आपल्या आई-वडिलांची परवानगी घेऊन मार्कंडेय भगवान शंकराची तपश्चर्या करायला गेला. त्यांनी महामृत्युंजय मंत्राची रचना केली. वर्षभर तो नामस्मरण करत राहिले. 16 वर्षे पूर्ण झाल्यावर यमराज त्याला घ्यायला आले. तो शिवभक्तीत लीन झाला होता. यमराज प्राण घेण्यास निघाल्याबरोबर मार्कंडेयाने शिवलिं-गाला मिठी मा रली.

त्याचवेळी भगवान शिव त्रिशूळ घेऊन तिथे प्रगट झाले आणि यमराजांना सांगितले की, तुम्ही या बालकाचा प्रा ण घेऊ शकत नाही. आम्ही या मुलाला दीर्घायुष्य दिले आहे. यमराज भगवान शिवाला नमस्कार करून तेथून निघून गेले. याशिवाय, तेव्हा भगवान शिव मार्कंडेयाला म्हणाले, ‘तुझ्याने लिहिलेला हा मंत्र आम्हाला खूप प्रिय असेल.

भविष्यात जो कोणी हे लक्षात ठेवेल, आमचे आशीर्वाद सदैव राहतील.’ हा बालक मोठा होऊन मार्कंडेय ऋषी या नावाने प्रसिद्ध झाला.
तसेच ब्रह्मवैवर्त पुराणानुसार, एकदा भोले शंकराने माली आणि सुमाली यांचा व ध करणाऱ्या सूर्यादेवाला त्रिशूळ मा-रले. यामुळे सूर्याचे चैतन्य नष्ट झाले. मग ते लगेच रथावरून खाली पडले.

मग त्यावेळी आपल्या मुलाचा जीव धो-क्यात असल्याचे पाहून कश्यप मुनींनी त्याला मिठी मा रून शोक करायला सुरुवात केली. त्यावेळी सर्व देवतांमध्ये आक्रोश झाला. ते सगळे घाबरून ओरडू लागले. मग सर्वत्र अंधार पडला आणि सारे जग अंधकारमय झाले. तेव्हा ब्रह्मदेवाचा नातू, तपस्वी कश्यप याने शिवाला शाप दिला आणि सांगितले की, तुझ्या आक्रमणामुळे माझ्या मुलाची जी अवस्था झाली, तीच तुझ्या पुत्राचीही होईल. हे ऐकून भोलेनाथचा राग शांत झाला. त्याने सूर्याचे पुनरुत्थान केले. जेव्हा त्यांना कश्यपजींच्या शापाची माहिती मिळाली तेव्हा त्यांनी सर्वांचा त्याग करण्याचा निर्णय घेतला.

हे ऐकून ब्रह्मदेव देवतांच्या प्रेरणेने सूर्याजवळ आले आणि त्यांना आपले कार्य करण्यासाठी नियुक्त केले. ब्रह्मा, शिव आणि कश्यप सूर्याला आशीर्वाद देऊन आपापल्या स्थानी पोहचले. येथे सूर्यादेवही स्वतःच्या राशीवर आरूढ झाला आहे. यानंतर माळी आणि सुमाली यांनाही तीव्र शा-रीरिक वे-दना होऊ लागल्या. यामुळे त्याचा प्रभाव नष्ट झाला. तेव्हा ब्रह्मदेव स्वतः त्या दोघांना म्हणाले – सूर्याच्या कोपाने तुम्हा दोघांचा नाश झाला आहे. तुम्ही सूर्याची पूजा करा. दोघेही सूर्याची पूजा करू लागले आणि पुन्हा निरोगी झाले.